Kayıp ve Yas Terapisi

KAYIP VE YAS TERAPİSİ

Yas, sevilen birinin kaybından (ölüm, ayrılık vb.) sonra ortaya çıkan doğal bir süreçtir. Zor ve stresli ama bir hastalık olarak sunulmamalıdır. Yas tepkileri bireysel ve kişiden kişiye değişse de, ortak bir dizi fiziksel, bilişsel, duygusal ve davranışsal semptom gözlemlenmiştir. Bu yaygın belirtiler; Nefes darlığı, halsizlik hissi, sürekli uyanıklık, iştah artışı/azalması, kolay yorulma gibi fiziksel belirtiler Şok, üzüntü, öfke, suçluluk, endişe, korku, yalnızlık, yorgunluk, çaresizlik, isteksizlik, umutsuzluk gibi duygusal belirtiler şüphe, dikkat dağınıklığı, kafa karışıklığı/çarpıtılmış düşünce, unutkanlık, düşünceler/rüya kaygısı gibi bilişsel belirti ve dikkatsizlik, uyku ve iştahsızlık, alkol veya uyuşturucu kullanımı, sosyal ortamlardan veya ölen kişiyi anımsatan uyaranlardan kaçınma gibi davranışsal belirti. Hayatta kalanlar, kaybı kabullenene ve hayatlarını yeniden düzenleyene kadar yas tutma sürecinin farklı aşamalarından geçerler. Bu aşamalar şu şekilde gelişir:

1. Süreç: Şok ve felç: Kaybın/ölümün/öğrenmenin ilk anında hissedilir. Kişi kısa süreliğine uyuşur.

2. Süreç: İnkar/Güvensizlik: Ölümü/kaybı reddeden ve bir süre hiçbir şey olmamış gibi davranabilen kişi.

3. Süreç: Arzu: Ölen kişinin dönüşü beklenir ve istenir. "Bu neden benim başıma geliyor" sorusunu sormanın yanı sıra bu aşamaya öfke ve yalnızlık duyguları da eşlik eder. Sevilen birinin kaybının ardından gelen öfke, uyum sağlama çabasıdır.

4. Süreç: Çaresizlik: Kişi, kaybı önleyemediği veya kaybettiği kişiyi geri getirmek için yapabileceği hiçbir şey olmadığı için kendini çaresiz hisseder. Kişi bu aşamada kendini çaresiz hissetmenin yanı sıra sosyal ve mesleki yaşamında da sorunlar yaşayabilir.

5. Süreç: Hayatı kabul etmek ve yeniden düzenlemek: Ölüm/kayıp gerçeği bu noktada kabul edilir. Yas tepkilerinin yoğunluğunda azalma vardır. Kişi kayıptan önce hayatına uyum sağlamaya başlar. Tüm bu adımların yukarıdaki sırayla gerçekleştirilmesi gerekmez. Değişiklikler aşamalar halinde gözlemlenebilir.

Normal yas genellikle altı ila yirmi dört ay sürer ve zamanla azalır. Bu deneyimlerin yas sürecinin sonraki aşamalarında da devam etmesi patolojik yas belirtisi olabilir. Patolojik keder; Genellikle yas tepkileri geciktiğinde veya uzadığında ortaya çıkar. Uyku ve iştah bozuklukları oluşabilir. Merhumla ilgili yoğun düşüncelerle, üzüntü ve umutsuzluk duygularıyla başa çıkmada zorluk. Ölülerin ölü olmadığı iddia edilebilir. Bazen ıstıraba son vermek için intihar düşünceleri akla gelebilir. Bazen hissettiklerinin aksini yapmak, fazla neşeli ya da uygunsuz davranmak kişiyi rahatsız edebilir. Patolojik kayıp yaşam kalitesini de bozabilir.